Agora (2009)

Το 391 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια, στη Βιβλιοθήκη η Υπατία διδάσκει φιλοσοφία και αστρονομία απαρνούμενη τα εγκόσμια πηδήματα, όσο στην αγορά διδάσκεται η θρησκεία της αγάπης με φωτιά και τσεκούρι.Άψογη στο πρώτο τόξο της που κλείνει με τη (δεύτερη ή τρίτη) καταστροφή της Bιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας ακολουθώντας τις συμβάσεις και τις διαστάσεις του επικού σαν εξευγενισμένο Rome για τη μεγάλη οθόνη, η Agora (2009) παγιδεύεται στη συνέχεια στην από ψηλά προσέγγιση του Alejandro Amenábar στο μύχιο δράμα των χαρακτήρων που δημιουργεί, παρασύρεται σε δράση που δε κουβαλάει πάντα την ιστορία αλλά τη χρηματική αξία των σκηνικών που έστησε, και καταλήγει πιο δύσπεπτη απ' όσο θα 'πρεπε ακόμα και για όσους δε χρειάζονται αποδείξεις πριν καταδικάσουν τον φονταμενταλισμό που θεωρητικά στοχεύει.

Και ίσως το βασικότερο πρόβλημα του φιλμ είναι ότι δε προσφέρει ουσιαστικά καμία τέτοια απόδειξη (κατά του φονταμενταλισμού), αφού στην ιστορική Υπατία έχουν αποδοθεί και πρακτικές οικουμενικές εφευρέσεις σαν του υδρόμετρου και του αστρολάβου, όμως ο Amenábar προτιμάει να βάλει την ηρωίδα του σε ένα φανταστικό και απόλυτα προσωπικό quest κατάρριψης του γεωκεντρικού μοντέλου του Πτολεμαίου σαν κάποιου είδους παρουσίαση της καινοτόμας σκέψης της (και σαν αφορμή για να εικονογραφήσει ο ίδιος με πολυτέλεια επιστημονικά τυφλά σκουντουφλήματα), και έτσι αποτυγχάνει με γδούπο να τη κάνει (την ηρωίδα) υπόδειγμα διαφωτισμού ή έστω να τη κάνει να λάμψει σα στόχος σκοταδιστικών επιθέσεων. Η Υπατία της Αγοράς φαίνεται να ζει στη κοσμάρα της και στη τελειότητα ή μη των κύκλων της, ο χριστιανός Πατριάρχης απέναντί της να τη καταδιώκει από κάποιου είδους πριαπο-φαλλοκρατισμό και όχι για να κρατάει το ποίμνιό του στη τύφλα του, και γενικότερα η όλη προβολή του αιώνα των φεμινιστικών κινημάτων στον 4ο, κομπλέ με ερμηνεία σουφραζέτας από τη Rachel Weisz, όχι μόνο δε προσθέτει καμία νέα διάσταση στην ιστορία αλλά της αφαιρεί τα συγκλονιστικά, οριοθετικά και για πάμπολλους αιώνες μοναδικά στοιχεία της, την πρώτη γυναίκα στην επιστήμη που έτυχε να είναι και η τελευταία αναλαμπή της κλασικής αρχαιότητας απέναντι στα πρώτα διαπιστευτήρια του μεσαιωνισμού.

Εκτός απ' ότι θριαμβεύει, όπως είπαμε, στην από μακριά παρουσίαση παθών και παθημάτων, στις κλεφτές ματιές και στα δαιμονισμένα βλέμματα, αλλά δυσκολεύεται στις down and dirty επαφές, ο Amenábar συχνά πυκνά ξεκινάει από το επίπεδο κάποιου πλήθους και υψώνει τη κάμερά του.. στο διάστημα, μάλλον για να τονίσει τις μικρότητες σε όσα διαδραματίζονται αλλά σίγουρα αποδυναμώνοντας τη φοβερή αίσθηση χρονομηχανής, τη μεταφορά σου μέσα στην εποχή που έχει προηγουμένως καταφέρει. Και εκεί συνοψίζεται και η άλλη ευαίσθητη φτέρνα της παραγωγής, που πιθανά χειροτέρεψε και από τη χειρουργική αφαίρεση ενός 20λεπτου μετά τη χλιαρή υποδοχή των Κανών, στη περιγραφική διεκπεραίωση που δε μπορεί να γίνει ουσιαστική αφήγηση όσο και αν αντηχεί συναισθηματικά το θέμα της κι όσο κι αν εμπνέεται από και πλησιάζει τεχνικά τον Σπάρτακο (1960) του Stanley Kubrick.