Prometheus (2012)

Σε καμιά ογδονταετία από τώρα, ομάδα επιστημόνων καβαλάει διαστημόπλοιο ψάχνοντας τις απαρχές της ανθρωπότητας σε εξωγήινη φυλή που έχει στις αποθήκες της το τέλος της ανθρώπινης. Πριν τρεισήμισι δεκαετίες, νέος κι άσημος σκηνοθέτης με όρεξη κι οράματα, ο Ridley Scott έστησε το Alien (1979) για ν’ αλλάξει το πρόσωπο της επιστημονικής φαντασίας και του θρίλερ, συνδυάζοντας τα δυο είδη κι αφήνοντας εποχή στην κινηματογραφική Ιστορία, με μια ταινία που γαλούχησε γενιές κριτικών, δημιουργών και θεατών, με τον τρόπο που εκμεταλλευόταν τις (οικονομικές) αδυναμίες της για να τις μετατρέψει σε όπλα, και χρησιμοποιούσε στο έπακρο τη δύναμη της εικόνας, όχι απεικονίζοντας τις απειλές της τόσο, όσο αποκρύπτοντάς τες. Ο Scott είχε ευτυχήσει τότε, να συνεργαστεί με δυο ιδιοφυΐες του σκίτσου και του σχεδίου, τον Γάλλο Moebius και τον Ελβετό HR Giger, οι οποίοι σχεδόν μονοκοπανιά, του παρέδωσαν ένα απ’ τα πλέον σθεναρά στην αντίστασή τους στο πέρασμα του χρόνου κινηματογραφικά σύμπαντα που έχουν προβληθεί στο πανί. Η δημιουργική συναστρία, σε συνδυασμό με το σφιχτό κι ευθύβολο σενάριο και την εικονική απόδοσή του απ’ τους ερμηνευτές, έδωσαν ένα πακετάκι έντασης που ξεπέρασε πέρα από τις ελπίδες την cult δυναμική του, για να φτάσει σήμερα σε επίπεδα υποδείγματος, σέρνοντας από πίσω του κι άλλη μια τριπλέτα από sequels. Πριν δυο χρόνια λοιπόν, στην έβδομη δεκαετία της ζωής του, αναγνωρισμένος και καταξιωμένος, τιτλοφορημένος sir πλέον, ο Ridley Scott αποφάσισε να επιστρέψει σ’ ένα σύμπαν που δημιούργησε όχι απαραίτητα με πρόθεση να το δει να απλώνεται όσο απλώθηκε, αλλά με σκοπό πια να το απλώσει ακόμα παραπέρα, με κατεύθυνση προς τα πίσω όμως. Από έναν σκηνοθέτη με τον βηματισμό του Scott, δύσκολα περίμενες μια τέτοια απόφαση, κι ο ίδιος μάλλον με ίδια δυσκολία την πήρε, μη μπορώντας κι αυτός, στη διάρκεια του στησίματος του project, να αποφασίσει αν θα 'ταν prequel, spinoff, ή κάτι εντελώς διαφορετικό, που απλά κυκλοφορεί στον ίδιο μελλοντολογικό περίβολο. Ε και τελικά, πρόκειται για όλα αυτά μαζί, με το σενάριο που του έγραψε ο Damon Lindeloff με τον John Spaihts, να σε πηγαίνει κάτι δεκαετίες πριν το θρυλικό Nostromo προσγειωθεί στον πλανήτη LV-426 και η Ripley της Sigourney Weaver ανακαλύψει τον Space Jockey με την τρύπα στο στήθος και τα Xenomorphs αρχίσουν να σκορπάνε τον τρόμο σε σκοτεινούς διαδρόμους, αλλά και κάτι αιώνες μετά την πρώτη εμφάνιση των Engineers, της εξωγήινης φυλής που έριξε το DNA της στα ποτάμια για να δημιουργήσει τη ζωή απ’ την οποία προερχόμαστε, και μερικές δεκαετίες μετά το σήμερα, που ένα ζευγάρι αρχαιολόγων, πείθει την τεράστια Wayland Industries να στείλει το διαστημόπλοιο του τίτλου στον πλανήτη LV-223, ψάχνοντας τα όντα που μας δημιούργησαν, για να τους ζητήσουν το λόγο, και να βρουν ένα μάτσο καινούριες φρικαλεότητες να τους περιμένουν.

Δανειζόμενοι στοιχεία απ’ την παρελθούσα τετραλογία, οι δυο σεναριογράφοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ολόκληρη μυθολογία, ρίχνοντας ιδέες στο δοκιμαστικό σωλήνα να δουν ποιες θα κολλήσουν, κι ύστερα πετάνε τ’ αποτελέσματα στο χαρτί, για να δουν τι θα κρατήσουν. Στήνουν ένα σύμπαν βαριάς αφέλειας για να’χουν περιθώριο να κρύψουν από κάτω επιφανειακά στραβοκοιτάγματα στη δηκτικότητα του καπιταλιστικού κυνισμού του σεναρίου της πρώτης ταινίας του Scott και δένουν με συρραπτικό τα διάφορα set pieces τους, αδιαφορώντας αν τα περάσματα απ’ τις διαδοχικές δραματικές αψίδες τους, συνδέονται μεταξύ τους με μεγαλύτερη χαλαρότητα κι απ’ αυτή των παραδοχών του δημιουργισμού, που αποτελεί τον έναν απ’ τους δυο ιδεολογικούς πόλους που συγκρούονται στο μπαγκράου της ταινίας τους. Οι δαρβινικές βάσεις του εξελικτισμού, είναι προφανώς το άλλο άκρο του διπόλου, τις υπονομεύσεις του οποίου πλασάρουν σαν εγκεφαλικό δόλωμα οι σεναριογράφοι, για να καμουφλάρουν με άρωμα φιλοσοφικής διάθεσης την διαδικαστικούρα της δραματουργίας τους. Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο Scott, που παίρνει το station vagon συμβατικότητας απ’ τη γραμμή παραγωγής και το κωλοφτιάχνει γεμίζοντάς το σασπένς και υποβλητική αισθητική. Φουλάρει τα γκάζια με αποθεωτικό σταρχιδισμό όταν βλέπει τις τρυπάρες σε βασικές στροφές του σεναρίου του, μπαίνει με τις πάντες στις αμμοπαγίδες γελοιότητας, και κρατάει σταθερή την πορεία, μπάζοντάς σε σε σκοτάδια έντασης όλο και πιο βαθιά, όπως η προσεχώς περιβόητη σκηνή με το κυοφορούμενο χταπόδι, που σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, δύσκολα θα πέρναγε για τίποτ’ άλλο από βουτιά στην trash-ιά, αντί για την ασφυκτική σκηνή νευροτσακίσματος κι αγωνίας που παραδίδει ο Βρετανός. Με τον Pietro Scalia τακτικά στο μοντάζ του απ’ τη GI Jane (1997) κι εδώθε (οσκαρούχο, μάλιστα, για τα κοψίματα του Black Hawk Down (2001)) ο Scott υπογράφει σκηνοθεσία-υπόδειγμα σχεδόν αποκλειστικά για το κατόρθωμά της να σε κρατάει κολλημένο στην οθόνη για ολόκληρη την αδικαιολόγητα πληθωρική δίωρη διάρκεια της ταινίας, ενώ το εξαιρετικά φτιαγμένο μεν, μα πλήρως εμπορευματοποιημένο προϊόν της Fox, εξυψώνουν αρκετά, χωρίς να φτάνουν τα επίπεδα τα αρχετυπικά, ο Arthur Max στο production design κι ο Janty Yates στα κοστούμια, και κυρίως ο Dariusz Wolksi, που αγκαλιάζει τα σχέδιά τους με την ψηφιακή κινηματογράφηση, δίνοντας αρκετό βάθος στην στερεοσκοπική τρισδιαστατοποίηση, ώστε να καλυφθεί και μια κάποια κατά καιρούς απογοητευτική φτήνια στα σκηνικά, κυρίως τα εσωτερικά. Χωρίς να σε κάνει να ζητάς τα λεφτά σου πίσω, ο Scott παραδίδει στιβαρό κι ατμοσφαιρικό σύνολο, που από καμία σκοπιά δεν φτάνει να συγκριθεί με την έμπνευσή του, και δικαίως τελικά προσπάθησε να το αποφύγει, αλλά μια αίσθηση αμηχανίας στην αφήνει, οπότε προσοχή για το κενό μεταξύ spinoff και prequel, γιατί μας έρχεται και sequel.