Πέντε χρόνια μετά την Καρδιά του Κτήνους (2005), τη μεταφορά του μυθιστορήματος του Πέτρου Τσατσόπουλου, που τον είχε εμπνεύσει σε διάφορους βαθμούς στις προηγούμενες ταινίες του, ο Ρένος Χαραλαμπίδης που είχε κάνει την πρώτη του εμφάνιση με το μυθικό πια No Budget Story (1997), επιστρέφει με το project που είχε στο πίσω μέρος του μυαλού του πριν καν πιάσει τα Φτηνά Τσιγάρα (2000). Οπότε μπορείς να πεις ότι τα 4 Μαύρα Κοστούμια του, που βγαίνουν παγανιά την Πέμπτη, είναι μάλλον ένα έργο ζωής, κι όπως καταλαβαίνεις κι απ’ το βλέμμα του όταν θυμάται τις αντιξοότητες που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει μέχρι να το υλοποιήσει, το έργο αυτό κουβαλάει απάνω του κι όλες τις αναποδιές, τις ακυρώσεις και τις αμφισβητήσεις που κουβαλάει κι η ίδια η ζωή.

Η ζωή τον έχε φέρει τώρα να χρησιμοποιήσει τα χαστούκια που έχει φάει στην δύσκολη κινηματογραφική του καριέρα, για να κάνει λίγο πιο εύκολο τον δρόμο για την επόμενη γενιά. Επικεφαλής του τμήματος των ελληνικών παραγωγών της Audio Visual, ο Χαραλαμπίδης φαίνεται αισιόδοξος για τους καρπούς του νέου του πόστου, τους οποίους περιμένει ν’ αρχίσει να μας τους σερβίρει από την επόμενη σαιζόν, αφού έχει ήδη δώσει το πράσινο φως της παραγωγής για δύο απ’ τα 270 πρώτα σενάρια που βρήκε να σκεπάζουν το γραφείο του, μέσα σε λίγες μέρες από τη βραδιά που η εταιρεία ανακοίνωσε τη νέα της δραστηριότητα. Κι αφού ο ίδιος επισημαίνει ότι το πρόβλημα στην ελληνική κινηματογραφική διαδικασία, δεν είναι στα σενάρια, αλλά στη μεταφορά τους στην οθόνη, ελπίζουμε να κάνει κι ό,τι μπορεί για να το εξαλείψει.

Την ιστορία μιας σύγχρονης σταχτοπούτας, με παρελθόν πολύ πιο οδυνηρό από εκείνης του παραμυθιού, ήθελε να αναδείξει η Sherry Horman απ’ το αυτοβιογραφικό βιβλίο, στο οποίο είχε καταγράψει τη ζοφερή της ζωή η Waris Dirie, μοντέλο που ανακαλύφθηκε τυχαία πίσω από έναν πάγκο των McDonalds, για να φιγουράρει στο εξώφυλλο του ημερολογίου της Pirelli το 1987, κι από ‘κει να πάρει πόζες για τους σημαντικότερους σχεδιαστικούς οίκους του κόσμου της μόδας, να γεμίσει τα εξώφυλλα των γυαλιστερότερων περιοδικών και να περπατήσει τις μεγαλύτερες πασαρέλες του modeling, για να φτάσει το status του top model, που μεσουράνησε μέχρι τα τέλη των ‘90s, όταν στο απόγειο της καριέρας της, το 1997, αποκάλυψε σε συνέντευξη στη Marie Claire, την επέμβαση κλειτοριδεκτομής που είχε υποστεί ως παιδί.

Την ίδια χρονιά η Dirie έγινε πρέσβης των Ηνωμένων Εθνών για την κατάργηση της κλειτοριδεκτομής, και το 1998 δημοσίευσε τις αναμνήσεις της στο Desert Flower, ένα διεθνές best seller στις μυριάδες γλώσσες που μεταφράστηκε. Το βάρος όχι μόνο της επιτυχίας του βιβλίου, αλλά και της σπουδαιότητας της ζωής της γυναίκας που το έγραψε, έπρεπε να σηκώσει στους ώμους της η Horman, που παρεμπιπτόντως, ήταν και η γυναίκα που κατάφερε να πείσει την Dirie να της δώσει την άδεια να μεταφέρει το βιβλίο στην οθόνη, άδεια που είχε αρνηθεί να εκχωρήσει σε πολυάριθμες προσφορές που είχε δεχθεί, και όχι μόνο απ’ τη δική μας πλευρά του ωκεανού. Το αν δικαιώθηκε, θα μπορείς να το κρίνεις και μόνος σου από αύριο, που η ταινία βγαίνει στις αίθουσες.

Έχοντας ξεκινήσει την τριλογία του απ' τις Κάνες, με τον κεντρικό του χαρακτήρα στο Αυγό (2007), να βρίσκεται ήδη στη μέση ηλικία του, ο Semih Kaplanoglu, ένας απ' τους πιο διακεκριμένους σκηνοθέτες της γείτονος, συνέχισε ανοίγοντας το Γάλα (2008) στη Βενετία, για να δείξει τις ταλαιπωρίες της ταλαίπωρης εφηβείας που πέρασε ο ταλαιπωρημένος ποιητής του, πριν τον γυρίσει πίσω στα πρώτα του σχολικά χρόνια, για το Μέλι, που έκανε την πρεμιέρα του στην 60η Berlinale την προηγούμενη βδομάδα. Μέλι που προσέλκυσε τη Χρυσή Αρκούδα της επετειακής διοργάνωσης του μεγάλου χειμωνιάτικου ευρωπαϊκού φεστιβάλ, χάρη στο νηφάλιο μινιμαλισμό του, την αφαιρετική αφήγηση και την εξαιρετική ενσωμάτωση του εντυπωσιακού φυσικού τοπίου, στην ιστορία του μικρού Yusuf, που προσπαθεί να βρει τα πατήματά του στον κόσμο, και χάνει το έδαφος κάτω απ' τα πόδια του, χάνοντας τον πατέρα που υπεραγαπά. Πηγαίνοντας κόντρα στην καταναλωτική βιασύνη που χαρακτηρίζει την κουλτούρα της εποχής, ο Kaplanoglu αφιέρωσε τρεις ολόκληρες ταινίες στην προσπάθειά του να εξερευνήσει την ανθρώπινη ψυχή, και σα να μην έφτανε το ότι έστησε ολόκληρη τριλογία πάνω σε έναν χαρακτήρα, είπε να κάνει το ψυχογράφημά του ακόμα πιο ιδιαίτερο, αντιστρέφοντας την κατεύθυνση της συνήθους διαδρομής, για να παντρέψει τη φροϋδική τεχνική της ψυχανάλυσης, με τις αισθητικές και διανοητικές ευαισθησίες του art-house κινηματογράφου, σ' ένα σύνολο που, αν μη τι άλλο, πρέπει να σ' ενδιαφέρει και λίγο παραπάνω, μιας και μπορείς να εντοπίσεις τις απαρχές του στησίματός του, στο φόρουμ συμπαραγωγών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Αν υπάρχει μόνο ένας Ευρωπαίος σκηνοθέτης, που κάνει πραγματικά ευρωπαϊκό σινεμά, τότε αυτός είναι ο Fatih Akin --γι’ αυτό, άλλωστε, τον αγαπούν τόσο, όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ. Απ’ το Λοκάρνο ξεκίνησε, διαγωνιζόμενος για τη Χρυσή Λεοπάρδαλη με την πρώτη ταινία του, το Kurz und Schmerzlos / Short Sharp Shock (1998), στο Βερολίνο συνέχισε για να κερδίσει την Χρυσή Άρκτο με τη δεύτερη, το εξαιρετικό Gegen die Wand / Head-On (2004), απ’ τις Κάνες πέρασε για να συμμετάσχει στην κριτική επιτροπή και να πρωτοπροβάλει το μουσικό ντοκιμαντέρ του, Crossing the Bridge (2005), εκεί ξαναγύρισε για να κερδίσει το βραβείο σεναρίου του Auf der Andern Seite / The Edge of Heaven (2007) και στη Βενετία ταξίδεψε για να διαγωνιστεί για το Χρυσό Λέοντα και να προσθέσει το ειδικό βραβείο της επιτροπής στη συλλογή του, με το Soul Kitchen (2009).

Μια ταινία που, γι’ αυτόν, αποτέλεσε ευκαιρία κι αφορμή να επιστρέψει στο ξεκίνημά του, και να φτιάξει κάτι, βγαλμένο βαθιά απ’ την ψυχή του: και πώς να μην είναι επιστροφή στις αρχές του, αφού η πορεία του συγκεκριμένου project μέτρησε σχεδόν δεκαετία απ’ την ώρα που το σκέφτηκε μέχρι να το υλοποιήσει. Βασισμένο στην ιδέα που είχε ο ίδιος ο Τουρκογερμανός σκηνοθέτης με τον κολλητό του απ’ το σχολείο, Ελληνογερμανό Αδάμ Μπουσδούκο, το σενάριο του Soul Kitchen, κουβαλάει επάνω του όλη την ιστορία της καριέρας του Akin. Ένα σενάριο που ξεκίνησε να γράφει πριν καν τελειώσει το Head-On (2004) και το οποίο έβαλε στην άκρη για να ακολουθήσει τη σοβαρή καριέρα που απαιτούσαν απ’ αυτόν οι διακρίσεις που δεν σταματούσαν να έρχονται. Ένα σενάριο όμως στο οποίο πάντα επέστρεφε, μαζί με τον Μπουσδούκο, κάθε φορά που ήθελε να ξεσκάσει και να χαλαρώσει απ’ τις βαθιά ανθρώπινες δραματικές ιστορίες που έφερνε μεγαλειωδώς στην οθόνη. Ορισμός του pet project, το Soul Kitchen ήταν η ταινία που ήθελε η καρδιά και η ψυχή του να πει, για να πάρει κι ο ίδιος μια ανάσα φρέσκου αέρα. Γι’ αυτό άλλωστε, προέκυψε να είναι ακριβώς αυτό και η ίδια η ταινία: μια ανάσα φρέσκου αέρα, γεμάτη καρδιά και τρελή, φωνακλάδικη, βαλκανική ψυχή.

Πέρασε μια κόλαση μέχρι να γυριστεί, αλλά η δικαίωση ήρθε πολύ γρήγορα: ξεκινώντας απ’ το Πανόραμα του Βερολίνου, η Στρέλλα επιλέχθηκε να ταξιδέψει σε διάφορα φεστιβάλ ανά τον κόσμο, μέχρι να επιστρέψει στην Αθήνα, για την πιο θριαμβευτική προβολή που έχουν φιλοξενήσει οι Νύχτες Πρεμιέρας εδώ και πολλά χρόνια, σ’ ένα κατάμεστο Αττικόν, που σείστηκε απ’ τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα όταν έπεσαν οι τίτλοι τέλους, όπως έγινε και μερικούς μήνες μετά στην Έλλη, στη δεύτερη προβολή της ταινίας στην πόλη που τη γέννησε, στα πλαίσια του Fog Films. Το δεύτερο, την ώρα που ο σκηνοθέτης της, απέκρουε απανωτές κρίσεις πανικού, προετοιμάζοντας τη μεγάλη έξοδο της ταινίας στη Γαλλία, με την υποστήριξη της Film Distribution στις παγκόσμιες πωλήσεις, της Memento στη διανομή, της Liberation στη χορηγία επικοινωνίας, και όλης της γαλλικής κριτικής στο σπρώξιμο του κοινού ως τα ταμεία.

Κι ο κόσμος πηγαίνει, κάνοντας τη Στρέλλα επιτυχία για όλους αυτούς που επέλεξαν να τη στηρίξουν, κι όλα αυτά για μια ταινία που πάλεψε με νύχια και με δόντια, όχι μονάχα για να στηθεί, αλλά ακόμα και για να συλληφθεί. Πέντε χρόνια πίσω, ο Πάνος Χ Κούτρας είχε τελειώσει με την Αληθινή Ζωή (2004) κι είχε ξεκινήσει να δουλεύει μερικές ιδέες για ένα σενάριο σπονδυλωτής ταινίας με τρεις μικρές ιστορίες. Η Στρέλλα, ήταν μια απ’ αυτές τις τρεις, κι αυτή που τον φώναζε περισσότερο απ’ τις άλλες, κάθε πρωί που καθόταν να τις δουλέψει. Η ιστορία της νεαρής τραβεστί με την τρέλα για τη ζωή και τον φρέσκο απ’ τον Κορυδαλλό επαρχιώτη που την ερωτεύεται ξεκινώντας μια ιστορία αγάπης σαιξπηρικού επιπέδου και καταλήγοντας σε διαστάσεις αρχαίας τραγωδίας, ήταν ίσως η πιο στοιχειωτική απ’ αυτές που είχε απλώσει στο χαρτί, κι ίσως να καταβρόχθιζε τις άλλες δυο κι από μόνη της, χωρίς εκείνη τη συζήτηση που είχε ο δημιουργός τους, μ’ έναν φίλο που του θύμισε ότι τα σπονδυλωτά είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για την κινηματογραφική αποτυχία. Τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι παρελθόν κι ένα κυνήγι ανεμόμυλων, όπως θα το ’λεγε κι ο ίδιος, που έφερε τον Πάνο Χ. Κούτρα στην άκρη του ουράνιου τόξου, να ψάχνει ετερόκλητους, αλλόκοτους, περιθωριακούς ανθρώπους, να φτιάξει απ’ αυτούς κι απ’ την ανάγκη του ενός για τον άλλο, μια ιδιότυπη, αντισυμβατική, αγαπημένη οικογένεια, στην αχλή και τη θέρμη των Χριστουγεννιάτικων φώτων και του ερχομού ενός νέου έτους, γεμάτου υποσχέσεις για κάτι καλύτερο απ’ τα περασμένα. Εκεί που θα σε περιμένει κι εσένα απ’ την Πέμπτη, που βγαίνει στις αίθουσες μια απ’ τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Ελληνικής υπηκοότητας και μη.

Το In the Loop ξεκίνησε τη διεθνή πορεία του απ’ το Sundance, έχοντας ήδη φορτώσει την αφίσα του μ’ ένα γαλαξία από αστέρια αποθεωτικών κριτικών στη χώρα που το γέννησε, και συνέχισε να διαφημίζει την εξαιρετική φετινή φουρνιά της ανεξάρτητης βρετανικής σκηνής, περνώντας κι απ’ τη χώρα μας τον περασμένο Σεπτέμβρη, για να πάρει το βραβείο σεναρίου απ’ την επιτροπή των Νυχτών Πρεμιέρας, κι ύστερα να ανοίξει το καλοκαίρι σε Αμερική κι αργότερα στη Γαλλία και να επιστρέψει πριν μια βδομάδα στη Βρετανία, για να πάρει ξανά βραβείο σεναρίου και στα φετινά BIFA, έχοντας σκοράρει ήδη hat trick στα BAFTA της Σκωτίας με βραβεία σκηνοθεσίας, σεναρίου και ερμηνείας για τον Peter Calpadi.

Κινηματογραφική μεταφορά του επίσης πολυβραβευμένου τηλεοπτικού The Thick of It, η ερεθιστικά βρετανική πολιτική σάτιρα του Armando Iannucci, βγαίνει αύριο στις ελληνικές αίθουσες, για να θυμίσει ότι υπάρχει και κωμωδία για ενήλικες με IQ πάνω απ’ αυτό της φρυγανιάς, σε όσους δεν είχε τύχει να γνωρίσουν τον δημιουργό στην μια πενταετία περίπου, που κανιβαλίζει με περισσή ευχαίρια την πολιτική σκηνή της χώρας του, απ’ τη μικρή οθόνη του BBC. Συνδυάζοντας το ατίθασο δηκτικό του χιούμορ, με την επιθυμία του να φτιάξει μια κωμωδία με γρήγορους διαλόγους, ο Iannucci βρήκε την έμπνευσή του στην ιλαροτραγική φάρσα που ήταν η συμμετοχή της χώρας του στην εισβολή στο Ιράκ και μετέφερε τη δράση του στη Washington, σμπαραλιάζοντας το πολιτικό σύστημα της χώρας που κυβερνά τον κόσμο. Για το πώς έστησε την αυθεντικότητα της ταινίας του, βασιζόμενος σε μικρές αυθόρμητες πράξεις διεθνούς κατασκοπίας και για τα εθνικά μυστικά που ανακάλυψε γραμμένα σε χαρτάκια post-its, μιλά στη συνέντευξη που μας έδωσε μέσω skype, χάρη στις προσπάθειες της Αγγέλας Αϊδίνη απ’ την Art Free που βγάζει αύριο την ταινία στις αθηναϊκές αίθουσες.

Παρών για να απολαύσει την ρετροσπεκτίβα που του ετοίμασε το 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης --ίσως μια απ’ τις μεγαλύτερες που έχει διοργανώσει ο θεσμός, και για τόσο ενεργό σκηνοθέτη μάλιστα--, αλλά και για να παρουσιάσει την καινούρια του ταινία, το My Son, My Son, What Have Ye Done (2009), να παραλάβει τιμητική πλακέτα για τη συμβολή του στον κινηματογράφο και να παραδώσει masterclass προσφέροντας κυρίως στους φοιτητές του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ μερικές συμβουλές συμπόνιας και παρηγοριάς για ένα κινηματογραφικό σύστημα που δεν χωνεύει δημιουργούς σκληρόπετσυους, χοντροκέφαλους, ασυμβίβαστους και μάλλον παλαβούς σαν κι αυτόν, ο Werner Herzog ήταν αδιαμφησβήτητα το πιο καυτό όνομα της φετινής διοργάνωσης.

Ο Herzog το είχε δει ξεκάθαρα στα 15 του ότι ήταν γραφτό του να κάνει ταινίες --αν και η σχέση του με τη λέξη «πεπρωμένο», είναι λέει, ίδια μ’ αυτή που έχει ο διάολος με το λιβάνι-- κι εξακολουθεί να του είναι ξεκάθαρο, ότι θα κάνει ταινίες και τώρα, αν και προσπαθεί να κάνει κι άλλα πράγματα, όπως τις όπερές του, για να διατηρεί κατά το δυνατόν ευρύτερο το πεδίο του βλέμματός του. Μόνιμος κάτοικος Los Angeles, ο Γερμανός δημιουργός θεωρεί μοναδικό δικαιούχο του final cut οποιασδήποτε ταινίας σε ένα σοβαρό κινηματογραφικό σύστημα, το ίδιο το κοινό και τις κάρτες αξιολόγησής του, καμαρώνει που στις δεκαετίες που γυρίζει ταινίες, δεν έχει πληγωθεί κανένας ηθοποιός του (τουλάχιστον όχι σωματικά), πράγμα που θεωρεί απόδειξη της ικανότητάς του να εκτιμά σωστά τα ρίσκα και τους κινδύνους που ενέχουν τα θέματα που διαλέγει να κινηματογραφήσει, έχει μείνει στην ιστορία ως ο σκηνοθέτης που δέχτηκε πυρά αεροβόλου από φανατικό θαυμαστή κατά τη διάρκεια συνέντευξης και μετά σηκώθηκε και συνέχισε να μιλάει, απορρίπτοντας τη σφαίρα ως «μη σοβαρή», και αν περιμένει κάτι στη ζωή του, είναι η μέρα που στο διάστημα, αντί για χοντροπορτοφολάδες και ταλαντούχους επιστήμονες, η ανθρωπότητα θα αποφασίσει να στείλει και κανέναν ποιητή. Η επόμενη μεγάλη του φεστιβαλική εμφάνιση, θα είναι, ως γνωστόν, η προεδρία του στην κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Βερολίνου, κάτι που δεν ήθελε να δεχτεί, αλλά λύγισε στην ευγένια της πρόσκλησης, και μάλλον έχει μετανιώσει, αλλά είναι πια αργά να κάνει πίσω.