Η Audio Visual σας προσκαλεί στην avant première του θρίλερ επιστημονικής φαντασίας Αντικαταστάτες. Τη Δευτέρα 2 Νοεμβρίου στις 8 το βράδυ στα Ster Αχαρνών στον Άγιο Ελευθέριο.

Με την υποστήριξη των Μαζών, οι 140 σκηνοθέτες, παραγωγοί και λοιποί επαγγελματίες του εγχώριου χώρου που αποτελούν το κίνημα των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη, επέστρεψαν στο προσκήνιο για να πραγματοποιήσουν την υπόσχεσή τους για μια εβδομάδα αφιερωμένη στον ελληνικό κινηματογράφο. Μια σειρά προβολών που θα δώσει στο κοινό την ευκαιρία να δει αυτή τη φρέσκια κινηματογραφική φουρνιά που, όχι μόνο αισθητικά, αλλά και πολιτικά, όπως δείχνουν τα πράγματα, ετοιμάζεται να δώσει στην ντόπια παραγωγή την ώθηση που χρειάζεται, ώστε απ’ το γκρουπάρισμα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, το κίνημα που εγκαινιάστηκε στις εποχές του Βούλγαρη, του Αγγελόπουλου και του Νίκου Νικολαΐδη για να σαπίσει στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας με τη βύθιση των Ελλήνων auteur σ’ ένα αυτιστικό καλλιτεχνικό σινεμά και την επικράτηση των σπασμωδικών εμπορικών ταινιών ιδιωτικών πρωτοβουλιών, ο ντόπιος κινηματογράφος να περάσει σε κάτι πιο σύγχρονο, στην εποχή του Σύγχρονου Ελληνικού Σινεμά.

Ενός σινεμά που ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια να μη δειλιάζει μπροστά στα επιθετικά και ριψοκίνδυνα ζωντανά κοινωνικά θέματα, και να τ’ αρπάζει απ’ τα γλυκάδια για να τα μετατρέψει σε άγριες καταθέσεις ψυχής και προβληματισμού που απαιτεί τη συμμετοχή του κοινού, όπως έκαναν οι ταινίες του Γιάνναρη, του Οικονομίδη, ή και του Αναστόπουλου, ταινίες που έστρωσαν το δρόμο για να έρθουν φέτος στο προσκήνιο τίτλοι όπως η Στρέλλα του Πάνου Χ. Κούτρα, η Ακαδημία Πλάτωνος του Φίλιππου Τσίτου κι ο Κυνόδοντας του Γιώργου Λάνθιμου, τίτλοι που φιγουράρουν στις μεγάλες κινηματογραφικές μαζώξεις του εξωτερικού, κάνοντας τους αλλοδαπούς να οσμίζονται την άνοιξη μιας κινηματογραφικής σχολής που περιμένει ν’ αποκαλυφθεί.

Δείγματα αυτής της κινηματογραφικής σχολής, απ’ όλες τις κλίμακες της παραγωγής, θα έχεις την ευκαιρία να δεις ανάμεσα στις 23 ταινίες και ντοκιμαντέρ τελευταίας κοπής, που θα προβληθούν από τις 5 ως τις 11 Νοέμβρη στον κινηματογράφο Έλλη (Ακαδημίας 64), κι ύστερα να τα κουβεντιάσεις σε συζητήσεις, πάρτι και εκδηλώσεις συναφείς, που θα ολοκληρώσουν αυτήν την κινηματογραφική γιορτή, με στόχο να συναντήσουν οι ταινίες το κοινό τους και όχι να χτυπηθεί το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, που, για να πιεστεί η πολιτεία, θα κληθεί να γιορτάσει την 50η επέτειό του με περιορισμένο εγχώριο δυναμικό. Τσέκαρε το πρόγραμμα των προβολών και ως συνήθως, μείνε συντονισμένος στο Movies for the Masses για συνεντεύξεις, trailers και αποκλειστικότητες, και αν είσαι γρήγορος, μπορεί να προλάβεις και τίποτε προσκλήσεις.

Το δεκάλεπτο τρέιλερ του εννιάωρου έπους του πάναργου δολοφόνου με το κουταλάκι ή αλλιώς μια μικρού μήκους παραγωγή που γύρναγε όλο το χρόνο όλα τα τρομοφεστιβάλ (και όχι μόνο) για να πάει στο Sitges σα highlight σύμφωνα ακόμα και με το Variety, έκανε πρεμιέρα τη προηγούμενη βδομάδα στο YouTube, όπου εμφανίζονταν ανεπίσημα με τούρκικους και ταϊβανέζικους υπότιτλους από την άνοιξη τουλάχιστο.

Υπεύθυνος για μια από τις πιο καρτουνίστικα φρέσκες δόσεις γέλιου της χρονιάς είναι κάποιος Richard Gale που έκανε το ασυνήθιστο βήμα από ντιβιντί θριλεράκια στις αρχές της δεκαετίας (The Proposal (2001), Pressure (2002)) στο στήσιμο δικιάς του εταιρείας παραγωγής σύντομων τρομοφαρσών, προς το παρόν τουλάχιστο. Η εμπειρία και οι διασυνδέσεις που απέκτησε ο Gale είναι προφανείς στο ταινιάκι, που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στη California (άντε μέχρι τα Kelso Dunes όπως λένε οι σημειώσεις της παραγωγής) και κυρίως στο living room του σκηνοθέτη, αλλά με τον επαγγελματισμό στην αναζήτηση τοποθεσιών και στη χρήση πρασινοθονών σε κάνει σε κάποια σημεία να ψιλοπιστεύεις ότι διάβηκε πέντε ηπείρους στις 22 μέρες γυρισμάτων του. Το πατενταρισμένο από τον Seth MacFarlane τα τελευταία χρόνια τέχνασμα του κοπανήματος μέχρι θανάτου των αστείων είχε σαν αποτέλεσμα ο Paul Clemens να γεμίσει πραγματικά σημάδια από τις ανελέητες απανωτές κουταλακιές που τον βλέπεις να τρώει αλλά, με εξαίρεση ίσως την αποκρυφίστρια, ο Gale κρατάει θαυμάσια το μέτρο στο σχεδόν ευθύ των αντιδράσεων των χαρακτήρων του, και τελικά η πάντα δύσκολη για ένα δημιουργό ελεύθερη προβολή του αποτελέσματος στα τούμπια δύσκολα βλέπεις να καταλήγει σε viral φαινόμενο όμως ένα υγιές cult το 'χει ήδη σχηματίσει.

Ζευγάρι που προσπαθεί να γεμίσει παιδιά την νέα μονοκατοικία του, βρίσκει ένα πτώμα ξαπλωμένο στον κήπο.Βασισμένο σε αληθινό περιστατικό (στ’ αλήθεια!) και στο διήγημα που είχε γράψει απ’ αυτό (κι εξέδωσε στη σχετική συλλογή με τον τίτλο Αθωότητες), το σενάριο του Κλεάνθη Δανόπουλου προδίδει την μυθιστορηματική του καταγωγή βασιζόμενο σφόδρα στο voice over, για να εξασφαλίσει αφηγηματική ενότητα σ’ ένα σύνολο που αν καταφέρνει κάτι, είναι να διατηρήσει έναν αξιέπαινο τόνο νηφαλιότητας στη διακριτικότητα των κωμικών του στιγμών. Αποφεύγοντας τα μεγάλα γέλια και τις εύκολες τσιρίδες, ο Δανόπουλος διατηρεί και μια αρχικά γοητευτική αναποφασιστικότητα στο πόσο θα φλερτάρει το μυστήριο με το οποίο καρυκεύει αυτήν την κομεντί, ενώ αντίστοιχο διχασμό επιδεικνύει και στο πώς θα στήσει τη μυθοπλασία του, η οποία αρχίζει να χωλαίνει απ’ τη στιγμή που ο σεναριογράφος καλείται να χτίσει κάτι πάνω στη ρεαλιστική βάση της. Απ’ τη μία απογοητεύοντας με την απλοϊκότητα της δομής, απ’ την άλλη γοητεύοντας με τον τρόπο που αφήνει το κέντρο της στους κεντρικούς του χαρακτήρες και κυρίως, σ’ αυτόν που ερμηνεύει η ανανεωτικά φρέσκια φάτσα του Βασίλη Μαυρογεωργίου, μέχρι ν’ αποδειχθεί κάπως γρέτζα μανιερίστικη κι ασμίλευτα θεατρική, αν και υποσχόμενη για μια εξέλιξη μελλοντική. Η ενεργητικότητα της ταινίας που σε παρασύρει με τη δροσιά της στην αρχή, μένει από καύσιμα αρκετά πριν τη μέση, όταν ο Δανόπουλος φαίνεται ότι δεν έχει σκοπό να προχωρήσει με όχημα την πλοκή, αλλά με τους χαρακτήρες που αφήνει να ερμηνεύσουν καρικατουρίστικα αγαπημένοι χαρισματικοί ρολίστες όπως ο Πουλικάκος κι η Ρουσσέα, η Βασιλακοπούλου κι ο Κοψιδάς, ακόμα κι ο Τότσικας και ο Μαλκότσης, που μπαινοβγαίνουν στη σκηνή του Μαυρογεωργίου, κλέβοντας το οξυγόνο απ’ οποιαδήποτε εξέλιξη αφηγηματική κι αφήνονας την ιστορία στον αυτόματο πιλότο, για να καταλήξει σε κορύφωση εν τέλει προβλέψιμη κι ανεπεισοδιακή.

Απλά "μια ιστορία αγάπης που τυχαίνει ανάμεσα σε κοντοκουρεμένους άντρες με σβάστικες για τατουάζ" όπως λέει στο Cineuropa o Boyd van Hoeij που για κάτι τέτοια quotes είναι χρόνια κολλητός των Μαζών, και η αναπόφευκτη συνάντηση του Brokeback Mountain (2005) με το American History X (1998) για όλους τους υπόλοιπους, το Broderskab (2009) του προφανώς ιταλικής καταγωγής Δανού Nicolo Donato παρέλαβε χτες βράδυ το χρυσό Marc'Aurelio της Ρώμης, ως προφανέστερα η πιο σχολιοδολωματική επιλογή ενός φεστιβάλ που στη τέταρτη χρονιά σαράντα κυμάτων του πέρναγε όλο και πιο απαρατήρητο.

Μετά τον Tom Ford και το A Single Man (2009) του που ξεχώρισε στη Βενετία, ο Donato συνεχίζει τη gay εισβολή της μόδας στα φεστιβάλ, αλλά όντας κυρίως φωτογράφος στο χώρο (της μόδας), φαίνεται, μάλλον ευτυχώς, να στηρίζεται στη γυμνή δύναμη των εικόνων, παρά σε κωλαράκια, κουστουμάκια και Vogue αισθητική. Από την άλλη, ο Ford είχε και μια ιστορία να πει, αντι να μυθοπλάθει θέματα που ταιριάζουν στην απενοχοποιημένη παρουσίαση της τσόντας και του ντοκιμαντέρ, πράγμα που ήξερε καλά ο Bruce LaBruce στο Skin Gang (1999) του και έχει στο μυαλό του ο Donato, τονίζοντας στις σημειώσεις της παραγωγής τόσο την "ιστορία αγάπης" ξανά μανά, όσο και το Männer, Helden, Schwule Nazis (2005) του Rosa von Praunheim σαν έμπνευση. Η Αδερφότητα χρηματοδοτήθηκε από το δανέζικο RÅFILM για ταινίες χοντρικά κάτω του ενός εκατομμυρίου αλλά οι υπόλοιποι συντελεστές της δεν είναι πρωτάρηδες, και ο Thure Lindhart είναι golden boy του κινηματογράφου της πατρίδας του, όπως έγραφε κι ο Todd Brown παρουσιάζοντας το τρέιλερ πριν μερικές μέρες στο Twitch. Στη Ρώμη σίγουρα ξεχώρισε, και γενικότερα και ανάμεσα σε 3-4 συμμετοχές με έντονες ή υπόγειες ομοφυλοφιλικές αναφορές, αλλά τη βράβευσή της τη χρωστάει μάλλον στην επιτροπή που από φέτος απονέμει εκεί τα βραβεία στη θέση εκπροσώπων του κοινού (μέχρι πέρσι). Ο Donato έχει πάει και στις Κάνες με μικρού μήκους φιλμ, και εγκατέλειψε τη μόδα πριν 7 χρόνια, στα 27 του, για να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο "πάση θυσία".

Ένας πατέρας. Μια μητέρα. Τρία παιδιά. Κι ένας ψηλός φράχτης.Ξέχνα την έννοια της σύνοψης για ένα έργο. Ξέχνα το χώρο και το χρόνο. Ξέχνα τη μητρική σου γλώσσα. Ξέχνα όσα συμβαίνουν γύρω σου ή έξω από τέσσερις τοίχους. Κράτα την ανάμνηση του πρότυπου επιμόρφωσης για κάθε ρόλο μας σε τούτη την κοινωνία. Λέγεται οικογένεια. Είναι το μοναδικό πράγμα που ισχύει και στον κόσμο του Κυνόδοντα.

Δε χρειάζεται να περάσει αρκετή ώρα για ν’ αφοσιωθείς σ’ αυτό τον καινούριο κόσμο. Τα πράγματα, αρχικά, δείχνουν ευχάριστα. Τα παιδιά ψυχαγωγούνται ή αθλούνται διαρκώς, η κάθε νέα λέξη που μαθαίνουν για να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους έχει μια εντελώς λάθος επεξήγηση (η οποία ηθελημένα προκαλεί το γέλιο του θεατή), ο γιος έχει το δικό του σεξουαλικό παιχνίδι στο πρόσωπο της Χριστίνας, που δουλεύει security στο εργοστάσιο του πατέρα, ενώ οι δύο αδελφές του εντρυφούν σε διάφορες μορφές τρυφερού... γλειψίματος. Είναι, δηλαδή, προφανές πως κάτι δεν πάει καλά μ’ αυτή την οικογένεια. Καθώς αποκαλύπτονται όλο και περισσότερες αρχές που αφορούν σε συμπεριφορές και συνύπαρξη αποκλειστικά και μόνο εντός της οικίας της, εγκαταλείπουμε τις όποιες προβλέψιμες συγκρίσεις μ’ ένα μπουνιουελικό, σουρεαλιστικό σύμπαν που αστειεύεται στην παραμικρή έμφαση αλληγορίας και αφηνόμαστε στο παρθένο μονοπάτι της κινηματογραφικής εμπειρίας που πλάθει ο Γιώργος Λάνθιμος, αναζητώντας κατά διαστήματα μια συγγένεια με την κοινή λογική, το ανθρώπινα βιωμένο και τα όποια κοινωνικά στερεότυπα. Ανάλογα με την επαφή που θα έχετε με όλα αυτά, έτσι και θα αποκωδικοποιήσετε τον Κυνόδοντα.
Κανείς δε σκοπεύει να εξουδετερώσει το υποκειμενικό σε τούτο το φιλμ. Οι προοπτικές απλώνονται προς κάθε κατεύθυνση. Ο Κυνόδοντας μπορεί να είναι ένα κλινικά ψυχρό έργο για τη φρίκη του θεσμού της οικογένειας, που δεν τολμά ν’ ακουμπήσει το θέμα του με ρεαλιστικό τρόπο για να μην επιτρέψει την ταύτιση, να μην ανοίξει τα δικά σου τραύματα ιδρυματισμού από το παρελθόν του εγκλεισμού σου εκεί. Μπορεί να εκφράζει την άρνηση απέναντι στη διαιώνιση των ευθυνών και ρόλων ενός οικογενειάρχη on the making, ο οποίος επιλέγει την οδό ενός ψυχαναγκαστικού θρίλερ. Μπορεί να είναι ένα οριακά μελλοντολογικό σχόλιο πάνω στη φυγή και την απομόνωση από οτιδήποτε κι αν ήταν αυτό που πρώτα δημιουργήσαμε και εξαπλώσαμε σαν τέρας κι ύστερα κρυφτήκαμε μακριά του, σα μοναδική επιλογή σωτηρίας και ασφάλειας. Μπορεί να είναι μια νοσηρή φαντασία, πέρα από το ευκόλως εννοούμενο και ορατό, όπου κανείς δεν είναι μέλος μιας πραγματικής οικογένειας και οι υποτιθέμενοι γονείς απάγουν και μεγαλώνουν υπό τους δικούς τους νόμους και ψυχώσεις αυτιστικά όντα που στα δικά μας μάτια μοιάζουν με εικοσάχρονα, μα, στην πραγματικότητα, πρόκειται για ανήλικα παιδιά. Μπορεί να είναι ένα βουνό από σενάρια πιθανοτήτων, τόσο ανοιχτά όσο και το φινάλε του, που θέλει να σου κλείσει το μάτι με αισιοδοξία ή να τραβήξει από τα ρουθούνια σου όσο οξυγόνο έχεις για να παραμείνεις στη ζωή.

Όπως κι αν τη δεις, η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου βρίσκει συχνότερα τα σύνορά της με το χώρο του φανταστικού, με ήρωες δίχως ονόματα, χθες, αύριο, τόπο και χρόνο, που με τη μορφή ανθρώπου και σε ρόλους γονέων και παιδιών ξέμειναν σε μια ιδανικά περιφραγμένη no man’s land, έξω από την οποία είσαι έρμαιο φρικτότερων κακών, όπως τα λυσσαλέα νύχια και δόντια του ανθρωποφάγου είδους της... γάτας! Προσωπικά, δε θέλω να πιστέψω σε τίποτε... κανονικό. Απλά, την κάθε φορά που θα παρακολουθώ ξανά τον Κυνόδοντα, θα επιδιώκω ένα ολοκληρωτικό disconnect με το εγώ κι όσα εκείνο κουβαλάει, μεγαλώνοντας μαζί μ’ αυτή την οικογένεια, σαν δυσλειτουργικό μέλος της κοινωνίας της μεγάλης οθόνης.

Πέρα από την εξαιρετική πρωτοτυπία και τα ευρήματα του σεναρίου που υπογράφει ο Λάνθιμος μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου, τις γεωμετρικές συμφωνίες και τις late seventies αισθητικές εμμονές του σκηνοθέτη, τις καλοκουρδισμένες, σχεδόν στεγνές από συναίσθημα ερμηνείες από το σύνολο του καστ, μια παράξενα εκτυφλωτική γύμνια στο φως και τα χρώματα του Θύμιου Μπακατάκη (respect!) και τη σοφή μη χρήση score επικάλυψης, ο Κυνόδοντας, ουσιαστικά, είναι αυτό που θα βρεις μέσα στο κεφάλι σου. Είναι αυτό που θα αναπνεύσει, θα σε απελευθερώσει ή θ’ απλώσει μέσα σου τη μαυρίλα ενός καρκίνου που θα σε κάνει να εύχεσαι να φύγεις όσο το δυνατόν γρηγορότερα από τούτη τη ζωή. Μαζί, όμως, είναι και η καλύτερη ελληνική ταινία των τελευταίων είκοσι χρόνων. Που μπορεί ν’ αντέξει ακόμη και χωρίς την ταυτότητά της. Γιατί είναι ΣΙΝΕΜΑ.

Μοναδικός εργάτης σταθμού εξόρυξης επαναστατικού καυσίμου, στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, ανακαλύπτει ότι τελικά δεν είναι τόσο μόνος.Φορώντας τις αναφορές του στο μανίκι του, όπως λέει κι ο ίδιος, ο Duncan Jones στήνει με μαγευτική μεθοδικότητα, σμιλευμένο οπτικό στυλ και διακριτική εγκεφαλικότητα, ένα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, που είναι περισσότερο από ψυχολογικό, ή οτιδήποτε άλλο φτηνότερα τρομαχτικό, ένα θρίλερ που τρομάζει κυρίως καταφέρνοντας να είναι υπαρξιακό. Δεν υπάρχουν πολλά που να μπορείς να πεις για το σενάριο χωρίς να στερήσεις απ’ την γοητεία που παρέχει με τις, μικρές αλλά απολαυστικές, ανατροπές κι αναδιαρθρώσεις του, τόσο στην ίδια τη δομή του, όσο και στα στοιχεία που δανείζεται από άλλες πηγές, αλλά δεν είναι κανένα μυστικό, η γοητευτική του λεπτοδουλεμένη κομψότητα, η φινέτσα με την οποία καταφέρνει, ανάλαφρο σα μπαλαρίνα, να κάνει φιγούρες διανοητικής διαύγειας, απαλλαγμένο από κάθε ίχνος αυταρέσκειας κι αφοσιωμένο στις τραυματικές αγωνίες που προσπαθεί να μαγέψει για να ξεγυμνώσει. Παγιδευμένος ανάμεσα στο Solyaris (1972) και την Οδύσσεια του Διαστήματος (1968), ο Sam Rockwell, παίζοντας παραπάνω από μία, απόλυτα πλήρη, αυτάρκη και ολοκληρωμένη εκδοχή του ίδιου χαρακτήρα, δίνει μια στοιχειωτική ερμηνεία, παίρνει ένα concept που μέχρι τώρα έχεις δει μόνο καρικατουρίστικα να ενσαρκώνεται, σε διαφόρων εποχών κωμωδίες, και το μετατρέπει σε μια διχοτόμηση υπαρξιακή, τόσο έντονη που είναι σχεδόν χειροπιαστή. Έχοντας την απόλυτη εμπιστοσύνη του σκηνοθέτη και την επικοινωνία που έρχεται μαζί, ξεδιπλώνει με απίθανη ευστοχία και οικονομία, το εξωπραγματικό βάθος του ταλέντου του. Σχεδόν αόρατα, αλλά εκτυφλωτικά καίρια, υπογραμμίζει το πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να είναι ο ίδιος κι αλλιώτικος μαζί, τσακισμένος απ’ το χρόνο και γεμάτος ορμή την ίδια στιγμή, προγραμματισμένος μεν, αλλά και ενστικτωδώς προικισμένος συνάμα, να μην εγκαταλείπει στιγμή, το στοιχειώδες χαρακτηριστικό που κάνει την ανθρωπότητα δυναμική: την αποφασιστικότητα να μείνει ζωντανή.

Ανοίγοντας τεράστιες ορέξεις για το μέλλον, ο Jones με την απόλυτα δικαιολογημένη του αφοσίωση στον Rockwell, παραδίδει μια από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας που θα βρεις, ξεκινώντας απ’ το σήμερα και πηγαίνοντας προς τα πίσω, όλο το δρόμο μέχρι τα ‘70s και τους μονόλιθους που την ενέπνευσαν.